مهندسی ورزش و فناوری نانو

مقدمه:
افزایش تقاضا در ورزش برای تجهیزات کامل ورزشی، ضرورت سرمایه گذاری در این بخش را در سالهای گذشته آشکار ساخته است. در دنیای ورزش رقابتی کوچکترین تغییر در تجهیزات می تواند تغییرات چشمگیری در شکست و پیروزی ها ایجاد کند.از این رو تجهیزات ورزشی یکی از ضروریات برای رکورد شکنی ورزشکاران در میادین ورزشی است. به طوری که هرروز شاهد فناوری های جدید برای طراحی ، ساخت و تولید تجهیزات ورزشی هستیم. مهندسی ورزش توانسته است با در نظر گرفتن ماهیت ورزش و نیاز ورزشکاران تجهیزات بسیار مناسبی را طراحی و به عرصه ساخت برسانند.با پیشرفت علوم ورزشی و بالا رفتن مهارت ورزشکاران، نیاز در بهتر شدن تجهیزات و وسایل ورزشی دیده شد. با ورود تکنولوژی به این بخش از دنیای ورزش و شکل گرفتن نگاه فنی و مهندسی به آن انقلابی در تمامی زمینه های ورزش به وجود آمد. از همین رو تربیت مهندسانی که بر تمامی علوم مرتبط به ورزش تسلط داشته باشند از نیاز های روز کشور می باشد. رشته مهندسی ورزش رشته ای نو پا در جهان می باشد. انجمن بین المللی مهندسی ورزش (IASE) در سال ۱۹۹۸ میلادی تشکیل و شروع به فعالیت نمود و در همان سال رشته مهندسی ورزش در دانشگاه شفیلد انگلستان بوجود آمد. در ایران رشته مهندسی ورزش به صورت مستقل در سال ۱۳۸۷ خورشیدی در دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات شروع به پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی کرد و به تربیت و پرورش مهندسان آینده ورزش کشور نمود. این رشته در بر دارنده علوم فنی مهندسی و علوم ورزشی در کنار هم می باشد تا مهندسان ورزش با ماهیت فنی ورزشی آشنا شوند و بتوانند ورزش را از دید فنی نگاه و تحلیل کنند. مهندسی ورزش بر اساس محتوای آموزشی و پژوهشی می تواند تقسیم بندی های گوناگونی داشته باشد ولی می توان تقسیم بندی که در بر گیرنده تمامی سر فصل های آن شود را به صورت زیر ارائه داد.

بخش های پوشش های ورزشی، تجهیزات ورزشی، وسایل ورزشی، اماکن ورزشی و پزشکی ورزشی در بر گیرنده مهندسی ورزش می باشند.

در کنار تمامی مباحث در مهندسی ورزش، همسو شدن با فناوری های جدید و کمک گرفتن از آنها در تجهیزات و وسایل ورزشی امری ضروری است. یکی از این فناوری ها، فناوری نانو می باشد، که در چند سال اخیر به صورت چشمگیری در مهندسی ورزش مورد استفاده قرار گرفته است.

مهندسی ورزش و فناوری نانو:
فناوری نانو در تمام حوزه ها تاثیرات بسیاری گذاشته است و بیشتر محققان، پژوهشگران و تولیدکنندگان در حوزه فناوری نانو پای گذاشته اند. یکی از حوزه هایی که در سال های اخیر رو به استفاده از فناوری نانو آورده، حوزه مهندسی ورزش بوده است. در همین خصوص بعلت تاثیرات بسیاری که فناوری نانو در بهبود خواص مواد در ورزش از خود بروز داده است، بسیاری از سازندگان لوازم ورزشی مطرح جهان، برای بهره گیری از فناوری نانو در تولیدات خود ، سرمایه گذاری کلانی کرده اند. به طوری که مجموع تولیدات سالانه نانو لوله های کربنی، که تنها یکی از نانو مواد مهم می باشد وکاربرد های ورزشی آن بسیار چشم گیر است، طی سالهای گذشته بسیار افزایش داشته است.ارزش بازار این مواد در سال ۲۰۰۷ بیش از ۱۰۰ میلیون دلار بود که انتظار می رود سرعت رشد این بازار همچنان تداوم داشته باشد. در حال حاضر کاربرد های ورزشی، ۱۴ درصد مصرف کل نانو لوله های کربنی را به خود اختصاص می دهند، که انتظار می رود این رقم افزایش یابد. این ارقام بیانگر دامنه و فرصت های این بازار است. بر این اساس فناوری نانو در حوزه ورزش، به عنوان یکی از نیازهای امروز جامعه ورزش مطرح می شود، از این رو آگاهی ازدستاوردهای نانو فناوری ورزش در دهه های اخیربرای مهندسان ورزش ضروری می باشد و اهمیت جمع آوری آخرین یافته های پژوهشی و ابتکارات و ابداعات و محصولات در زمینه فناوری نانودرورزش حرفه ای در جهان بیش از پیش مورد توجه قرار می گیرد.

شرکت های معتبر زیادی در این زمینه سرمایه گذاری های کلانی کرده اند ولی تولیدات آنها محدود و بیشتر مشتری مدار بوده و از هیچ نظم کلانی پیروی نکرده است. برای استفاده از فناوری نانو در تجهیزات ورزشی و فراگیر شدن آن به صورت ایمن، نیاز به یک برنامه ریزی کلی و مدیریت کلان حس می شود.از این رو شناخت محصولات موجود، کمک می کند تا برنامه ریزی دقیق تری در این زمینه صورت گیرد.

با توجه به تقسیم بندی مهندسی ورزش، کاربردها و محصولات هر بخش، به تفکیک معرفی می شود.
در بخش تجهیزات ورزشی، در سال ۲۰۰۵ دوچرخه ای با بدنه حاوی نانو لوله های کربنی توسط شرکت سوئیسی معرفی شد. همچنین خودروی ورزشی توسط یک شرکت روسی معرفی شد که بدنه و همچنین باطری آن از فناوری نانو بهره برده بود.از دیگر تجهیزات می توان به تجهیزات اسکی، کوهنوردی اشاره کرد که با استفاده از فناوری نانو می توان استحکام آن ها را تا حد بسیار مطلوبی بالا برد. فناوری نانو در بخش قایقرانی بسیار جایگاه خود را تثبیت کرده است. این فناوری در بدنه و داخل انواع قایق ها و همچنین سبک کردن پارو ها به کار رفته است. در این بخش استفاده از نانو الکتریک نیز بسیار مرسوم شده است. از نانو حسگرها در تجهیزات اندازه گیری و تشخیصی که به کمک داوری ها می آیند، استفاده های بسیاری شده است.